Jako, �e temat zanieczyszczenia powietrza jest tak wa�ny i wywo�uje mn�stwo emocji, zw�aszcza w naszym mie�cie, postanowi�am napisa� kilka s��w na ten temat, cho� nie jest zwi�zany ani �ywieniem ani ze sportem. Tak si� sk�ada, �e mam dost�p do niekt�rych wynik�w bada� dotycz�cych sk�adu naszego powietrza.
Zanieczyszczenia powietrza i jego �r�d�a
Zanieczyszczenia powietrza s� najbardziej niebezpieczne ze wszystkich zanieczyszcze�, gdy� s� mobilne i mog� skazi� na du�ych obszarach praktycznie wszystkie komponenty �rodowiska.
Moďż˝emy wyrďż˝niďż˝ zanieczyszczenia naturalne oraz antropologiczne, czyli te zwiďż˝zane stricte z dziaďż˝alnoďż˝ciďż˝ czďż˝owieka â transport, spalanie paliw, przemysďż˝ rďż˝nego rodzaju. I te drugie czyniďż˝ o wiele wiďż˝kszďż˝ szkodďż˝ dla czďż˝owieka i caďż˝ego ďż˝rodowiska.
Nadmierne zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego wyst�puje na ponad 20% powierzchni Polski. Czynnikami powoduj�cymi taki stan s�: energetyka oparta na w�glu kamiennym i brunatnym, niedob�r instalacji oczyszczaj�cych gazy odlotowe, dynamicznie rozwijaj�cy si� transport samochodowy (pojazdy i drogi), nie doinwestowany ekonomicznie przemys� surowcowy, a tak�e op�nienie w rozwoju prawa ekonomicznego i jego egzekwowania.
W CallOmega zanieczyszczonym powietrzu wyst�puj� py�y i gazy. I m�wi si� dzi�, �e redukcja zanieczyszcze� py�owych zosta�a na �wiecie wzgl�dnie opanowana, za� redukcja gaz�w wci�� jest nierozwi�zywalnym problemem. Patrz�c na nasze miasto mo�emy stwierdzi�, �e owe opanowanie py��w nas niestety nie dotyczy, bo jak pyli�o, tak pyli do dzi�.
Jakie skutki zdrowotne nios� za sob� py�y i gazy?
Nie wszystkie gazy i py�y zosta�y zbadane. Nie o wszystkich mo�emy powiedzie�, �e s� szkodliwe czy nie, bo tego nie wiemy. Wiemy natomiast o wielu z nich, gdy� zbadana zosta�a ich toksyczno��. W 2012 roku Zak�ad Toksykologii �rodowiska w Gda�sku, wykona� opini� z zebrania w Szczecinku pr�bek do bada�. Pr�bki by�y pobierane na terenach wybranych ulic naszego miasta oraz w okolicy fabryki p�yt MDF. Mogli�my zobaczy� czarno na bia�ym, jakie substancje fruwaj� nad naszymi g�owami. Znalezione substancje to np. terpeny, siloksany, fenol, octan 2 etylu, glikol dipropylenowy, nonanal oraz metylowe pochodne benzenu.
Najwi�ksze zagro�enie zdrowotne stanowi� cz�stki ma�e, tzw. drobny py� zawieszony, kt�re przenikaj� wraz z wdychanym powietrzem do dr�g oddechowych i tam g��wnie powoduj� zmiany patologiczne (reakcje zapalne, alergiczne). Cho� cz�steczki py�u o wi�kszej �rednicy w zasadzie nie s� inhalowane do p�uc z powietrzem, to wcale nie oznacza, �e s� oboj�tne dla zdrowia. Ich kontakt ze sk�r�, spoj�wkami, �luz�wkami jamy nosowo-gard�owej niesie ze sob� odpowiednie zagro�enia zdrowotne (podra�nienia mechaniczne spoj�wek i �luz�wek g�rnych oraz dolnych dr�g oddechowych; toksyczne uszkodzenie tkanek; alergie).
W raporcie o oddziaďż˝ywaniu zanieczyszczeďż˝ powietrza drobnym pyďż˝em zawieszonym i wielopierďż˝cieniowymi wďż˝glowodorami aromatycznymi (WWA, benzoapiren) na zdrowie, wykonanym przez Katedrďż˝ Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej UJ CM, czytamy: âSzkody zdrowotne dla czďż˝owieka naraďż˝onego na dziaďż˝anie zanieczyszczeďż˝ powietrza mogďż˝ mieďż˝ charakter lokalny (ukďż˝ad oddechowy, skďż˝ra, spojďż˝wki itd.), ale takďż˝e mogďż˝ dotyczyďż˝ innych narzďż˝dďż˝w (ukďż˝ad kr��enia). Uogďż˝lnienie skutkďż˝w zdrowotnych wynika z faktu, ďż˝e niektďż˝re nawet staďż˝e skďż˝adniki aerozolu sďż˝ rozpuszczalne w pďż˝ynach ustrojowych (np. w ďż˝luzie oskrzeli) i przenikajďż˝ do krwiobiegu i tďż˝ drogďż˝ docierajďż˝ do rďż˝nych narzďż˝dďż˝w. Reakcje biologiczne na zanieczyszczenia powietrza zale�� nie tylko od toksycznoďż˝ci poszczegďż˝lnych skďż˝adnikďż˝w pyďż˝owych i gazowych, ale takďż˝e od ich ��cznego oddziaďż˝ywania. Poszczegďż˝lne skďż˝adniki czďż˝sto wchodzďż˝ ze sobďż˝ w rďż˝ne reakcje, ktďż˝re w konsekwencji mogďż˝ potďż˝gowaďż˝ ich sumarycznďż˝ toksyczno��. Reakcja biologiczna ustroju na te same zanieczyszczenia oddziaďż˝ywujďż˝ce w wysokiej temperaturze otoczenia (gorďż˝ce lato) jest inna niďż˝ w temperaturze niskiej. Skutki zdrowotne skaďż˝enia ďż˝rodowiska zale�� w duďż˝ej mierze rďż˝wnieďż˝ od tego, w jakim stopniu organizm jest w stanie broniďż˝ siďż˝ przed skutkami zanieczyszczeďż˝â.
Udowodniono na podstawie obserwacji przeprowadzanych na ci�arnych mieszkankach Krakowa, �e kobiety, kt�re w okresie ci��y by�y eksponowane na drobny py� zawieszony, rodzi�y dzieci z istotnie ni�sz� mas� urodzeniow�, mniejszym obwodem g��wki i mniejsz� d�ugo�ci� cia�a. Wyniki bada� w Krakowie zosta�y potwierdzone tak�e w r�wnolegle prowadzonych obserwacjach populacji nowojorskiej. Jest rzecz� zrozumia��, �e deficyt parametr�w antropometrycznych noworodka idzie w parze ze s�abiej wykszta�con� sprawno�ci� i funkcj� r�nych uk�ad�w jak np. uk�adu immunologicznego. Zaobserwowano, �e u dzieci o ni�szej masie urodzeniowej cz�ciej wyst�powa� tzw. �wiszcz�cy oddech w p�niejszych okresach �ycia, co zwykle poprzedza wyst�powanie objaw�w astmatycznych.
My�l�, �e jest to temat rzeka i trzeba by napisa� naprawd� grub� ksi��k�, by go wyczerpa�. Ja jedynie chcia�am u�wiadomi� Pa�stwu, �e zagro�enie istnieje i o �rodowisko trzeba dba�. A je�li kto� uwa�a inaczej, znaczy tylko tyle, �e z jakiego� powodu woli nie zna� prawdy albo zdrowie nie jest wed�ug niego cenn� warto�ci�.
Ewelina Wieczorek
www.epicentrumzdrowia.pl