Dzi jest czwartek, 28 marca 2024 roku
Imieniny obchodzi: Aniela, Sykstus, Joanna, Antoni, Sonia

AKTUALNOCI

PRACA    OGŁOSZENIA    

REKLAMA

Przemoc w rodzinie - najważniejsze informacje
Dodano: 2013-01-16 19:30:00

Przemoc w rodzinie to temat, o którym niewielu ludzi chce rozmawiać, a już na pewno wielu nie chce i boi się przyznawać do tego, że ta kwestia dotyka ich bezpośrednio. Niechęć i strach może być przyczyną tak często występującego braku reakcji na to, co dzieje się w naszym domu, za ścianą, albo u znajomej z pracy.

Dzięki wiedzy i doświadczeniu Pani Magdaleny Mazur-Balcerzak - pracownika socjalnego Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz Powiatowego Koordynatora ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, podjęliśmy próbę wyjaśnienia pojęcia ”przemoc”, określenia rodzajów przemocy, która występuje w codziennym życiu, kiedy należy na nią reagować i do kogo zgłaszać się po pomoc.

Częstym problemem, z którym stykają się służby pracujące w obszarze przeciwdziałania przemocy, a tym bardziej „zwykli” ludzie – świadkowie, jest określenie: czym jest przemoc? Czym różni się od agresji? Bo właśnie z nią często jest mylona.

Ogromnym sukcesem jest, kiedy ktoś kto był u nas na jednym spotkaniu, przyjdzie po raz drugi. Wtedy wiadomo, że można nawiązać współpracę, że są chęci do pracy, a one są najważniejsze.
Magdalena Mazur - Balcerzak

Najczęściej problem rozróżnienia przemocy od agresji występuje w trakcie interwencji służb w tzw. awanturach domowych, gdy zachodzi potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa osobom pokrzywdzonym, a sytuację trzeba w bardzo krótkim czasie rozpoznać i odpowiednio zadziałać. Wtedy w atmosferze zagrożenia, niejednokrotnie pracownicy odpowiednich służb muszą działać intuicyjnie.

Jak pokazuje doświadczenie bardzo trudno jest odróżnić przemoc od agresji. Należy pamiętać, że nie każde zachowanie agresywne jest przemocą, za to w każdym zachowaniu przemocowym zawarta jest agresja.

Aby zachowanie danej osoby można było zakwalifikować jako agresję, musi być ono wykonane z intencją wywołania negatywnych konsekwencji, co z kolei zakłada oczekiwanie, że to działanie doprowadzi do pewnego, założonego przez sprawcę rezultatu. Może się wydawać, że agresja to to samo co przemoc, jednakże nie jest to prawdą.

Pomimo różnorodnych form, jakie przybiera przemoc możliwe jest jej scharakteryzowanie, i tak przemoc to „intencjonalne działania lub zaniechanie działania jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił, narusza prawa i dobra osobiste jednostki powodując cierpienia i szkody.” (cyt. M. Laskowska, W. Paszkiewicz, A. Piechcińska, „Wyprawa PoMoc”, 2008,)

To co głownie odróżnia przemoc od agresji to to, że sprawca jest zdecydowanie stroną silniejszą – mającą przewagę nad swoją ofiarą, wykorzystuje tą przewagę do osiągnięcia swoich celów, wiedząc, że ofiara nie ma możliwości obrony.

Generalnie przemoc można podzielić na pięć rodzajów: fizyczną, seksualną, psychiczną, ekonomiczną i przez zaniedbanie. Najtrudniejszymi do udowodnienia, nierzadko nawet do zauważenia, ale powodującymi bardzo duże „szkody i zniszczenia” w psychice osoby doznającej przemocy jest przemoc ekonomiczna, psychiczna oraz seksualna.

Uszczegóławiając:

Przemoc fizyczna to szarpanie, kopanie, popychanie, duszenie, policzkowanie, szczypanie, bicie otwartą ręka, pięściami, rożnymi przedmiotami, przypalanie papierosem, topienie, pozostawienie w niebezpiecznym miejscu, nieudzielenie niezbędnej pomocy.
Skutki: bezpośrednie uszkodzenie ciała – urazy, rany, złamania, zadrapania, siniaki, poparzenia. Choroby w wyniku powikłań, stresu, bezsenność, zaburzenia psychosomatyczne itp.

Przemoc seksualna to gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, zmuszanie do seksu z osobami trzecimi, sadyzm w pożyciu, wyśmiewanie wyglądu, ciała, krytyka zachowań seksualnych, demonstrowanie zazdrości itp.
Skutki: obrażenia fizyczne, ból, cierpienie, obniżona samoocena, utrata poczucia atrakcyjności, godności, zaburzenia seksualne, oziębłość, zamknięcie się w sobie, lęk, strach, unikanie zbliżeń płciowych, zburzona tożsamość seksualna.

Przemoc psychiczna to wyśmiewanie opinii, poglądów, przekonań, pochodzenia, narzucanie swojego zdania, poglądów, stałe ocenianie i krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolowanie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktu z innymi ludźmi, wymuszanie posłuszeństwa i podporządkowania, ograniczanie snu, pożywienia i schronienia, wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, szantażowanie itp.
Skutki: zniszczenie poczucia własnej wartości i godności ofiary, osłabienie psychicznych i fizycznych zdolności stawiania oporu, radzenia sobie w codziennym życiu, odizolowanie się od osób bliskich, potencjalnych źródeł pomocy, całkowite uzależnienie od oprawcy, stały strach, utrata nadziei, chęci do życia, choroby psychosomatyczne itp.

Przemoc ekonomiczna to niszczenie czyjejś własności, okradanie, zabieranie pieniędzy, nie łożenie na utrzymanie, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspakajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, zmuszanie do pożyczek itp.
Skutki: zależność finansowa, niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, bieda, zniszczenie poczucia własnej godności i wartości, znalezienie się bez środków do życia.

Przemoc poprzez zaniedbanie to naruszanie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich, nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawienie jedzenia, ubrania, schronienia, brak opieki i pomocy w chorobie, nieudzielenie pomocy, zakaz dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb takich jak mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka . Brak zainteresowania podstawowymi potrzebami i osób słabszych pod naszą opieką.
Skutki: wyuczona bezradność, depresja, trudności z koncentracją, brak chęci do zabawy, zawierania nowych znajomości z rówieśnikami, zaburzenia łaknienia, brak chęci do jedzenia lub przeciwnie, bycie ciągle głodnym, kłopoty w szkole, dolegliwości związane ze stresem takie jak: bóle głowy, żołądka, moczenie się nocne, samobójstwa. Dolegliwości fizyczne związane z zaniedbywaniem podstawowych potrzeb higienicznych. Stosowanie przemocy w dorosłym życiu.

Przemoc w rodzinie najczęściej występuje za zamkniętymi drzwiami domu i bez świadków. Obwarowana jest wieloma nakazami, zakazami, mitami i stereotypami, które dotyczą wszystkich: ofiar, sprawców, świadków, członków rodziny, znajomych, przyjaciół, sąsiadów, przedstawicieli służb i instytucji.

Na zjawisko przemocy mają duży wpływ przekonania, które funkcjonują w naszym społeczeństwie od zawsze.

Wśród wielu ludzi panuje przeświadczenie, że problemy rodzinne powinno się załatwiać we własnym domu, że nie ma co wtykać nosa w nie swoje sprawy, że to kobieta jest sobie winna, że powinna wiele wytrzymać dla dobra dzieci, a jeśli to dzieci dotyka przemoc to musiały być wyjątkowo niegrzeczne.

Wychodzi się też z założenia, że to normalne, że mężczyzna trzyma dom twardą ręką, bo jest głową rodziny. Bije, bo musi być męski i stanowczy. Zakłada się również, że przemoc związana jest tylko z rodzinami patologicznymi i z alkoholizmem. To błąd, bo zachowania przemocowe mogą występować także u rodzin o wysokim statusie społecznym.

Trzeba pamiętać - przemoc może zdarzyć się w każdym domu. Dlatego nie można bagatelizować sygnałów, bo rodzina wydaje się być porządna. Często osoby, które stosują przemoc wobec swoich bliskich, same doznawały w przeszłości przemocy, np. w dzieciństwie, czy w poprzednim związku. Osoby takie często nie miały odpowiednich wzorców, nie zostały nauczone w jaki sposób budować prawidłowe relacje w swojej rodzinie, w jaki sposób osiągać cele nie krzywdząc bliskich, bądź nie wiedzą o tym, że pójście na kompromis nie oznacza słabości. Trudno więc się dziwić, że dziecko wychowywane w domu pełnym przemocy fizycznej, agresji słownej, gdzie jedno z rodziców było całkowicie podporządkowane drugiemu, gdzie to jeden z rodziców narzucał całej rodzinie co ma robić, mówić albo co czuć w danej chwili, że w swoim dorosłym życiu będzie powielało te wzorce, że nie będzie potrafiło stworzyć partnerskiego związku.

Nie należy wątpić, że w przypadku, gdy w rodzinie występuje przemoc bardzo ważna jest reakcja otoczenia - bliscy, sąsiedzi, po prostu świadkowie, powinni albo namówić ofiarę do zgłoszenia się do odpowiedniego ośrodka, albo sami powinni powiedzieć o tym odpowiednim organom prawnym lub administracyjnym.

Z informacji uzyskanych od Pani Magdaleny Mazur-Balcerzak wynika, że coraz więcej ludzi zgłasza się po pomoc. To, że przemoc jest, nie podlega dyskusji, a to, że coraz więcej przypadków jest ujawnianych, wychodzi zza murów to, jak twierdzi nasza rozmówczyni, powód do zadowolenia, gdyż świadczy to o wzrastającej wrażliwości społeczeństwa na losy innych ludzi, a także wzrastającego poziomu wiedzy na temat zawiaska przemocy w rodzinie.

Więc jak dokładnie wygląda cała procedura udzielania wsparcia osobom doznającym przemocy? „Jeżeli ktoś zgłasza się do instytucji zajmującej się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie np. Ośrodka Pomocy Społecznej, na Policję, do pedagoga szkolnego, Centrum Pomocy Rodzinie itp. to otrzymuje przede wszystkim wsparcie oraz kompleksową wiedzę na temat zjawiska przemocy oraz tego, gdzie i jaką pomoc może uzyskać. Może to być pomoc różnoraka, od pomocy w pisaniu pism, wniosków, po skierowanie do uczestnictwa w grupach wsparcia, terapii psychologicznej, porad prawnych, a także uzyskania możliwości zastępstwa procesowego. We wrześniu 2011r. jako kolejne narzędzie do walki z przemocą w rodzinie została wprowadzona, udoskonalona Procedura „Niebieskiej Karty”. „Niebieska karta” jest formularzem, który wszczyna procedurę, w którą zaangażowani są przedstawiciele służb mających na celu działania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie i są to głównie jednostki pomocy społecznej, funkcjonariusze policji, przedstawiciele sądu (kuratorzy), pedagodzy szkolni itp.

„Niebieską Kartę” wypełniają przedstawiciele powyższych służb, przeważnie podczas rozmowy z osobą, która doznaje przemocy, ze świadkiem przemocy lub w trakcie interwencji domowej. Taka karta musi trafić do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, który zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa musi być w każdej gminie. Należy pochwalić się w tym momencie, że powiat szczecinecki w każdej z sześciu gmin posiada działający Zespół.

Przewodniczący Zespołu powołuje grupę roboczą, czyli ludzi, którzy będą pracowali z daną rodziną. Są to przeważnie 3 osoby, które są najodpowiedniejsze dla danej rodziny. Oznacza to, że jeśli w rodzinie, w której występuje przemoc jest dziecko to na pewno do grupy będzie powołany pedagog ze szkoły lub przedszkola, do których uczęszcza dziecko. W roboczym zespole znajduje się również pracownik socjalny oraz dzielnicowy danej rodziny. Osoby tworzące grupę roboczą mają jeden główny cel – doprowadzić do zatrzymania przemocy. Odbywa się to poprzez pracę z rodziną, ustalany jest plan podczas spotkania z członkami rodziny, przyjaciółmi, bliskimi osobami.

Plan wychodzenia z przemocy jest budowany na zasobach – mocnych stronach rodziny. Należy podkreślić, że żadne z działań nie są podejmowane bez zgody osoby, która doznaje przemocy, są w zgodzie z jej pragnieniami, sposobem widzenia swojej i rodziny przyszłości, a praca toczy się w tempie dostosowanym do możliwości i gotowości podjęcia działań osoby, która tej przemocy doznaje. Jedną z najważniejszych zasad pracy grupy roboczej jest ochrona osoby, która doznaje przemocy oraz dzieci, które w tej rodzinie funkcjonują. Na spotkania zapraszana jest osoba doznająca przemocy, a także wzywana jest osoba, która jest tzw. sprawcą. Może to wydawać się dziwne, jednakże nie da się zatrzymać przemocy bez pracy z osobą, która ją stosuje, bo gdyby nie było sprawców nie byłoby również przemocy. Każdy ma do wykonania swoje zdania, zarówno przedstawiciele instytucji, jak i ofiary i sprawca przemocy. Jeśli główne zadanie zostanie wykonane, czyli przemoc zostanie zatrzymana to rodzina jest już tylko monitorowana. Jeśli się nie uda, to wtedy sytuacja zgłaszana jest do organów ścigania. W prokuraturze rusza cała prawna i karna procedura.”

Sposobami pomocy bez zakładania „Niebieskiej Karty” zajmują się też inne ośrodki, w których obowiązkiem jest przeciwdziałanie przemocy. Można umówić się na spotkanie z psychologiem, w PCPR prowadzone są bezpłatne konsultacje dla sprawców przemocy, bo udzielana pomoc osobom, które stosują przemoc jest równie ważna dla przeciwdziałania przemocy. Spotkania takie mają na celu znalezienie drogi do zmiany postępowania. Kolejnym narzędziem pomocy rodzinie, w której występuje przemoc jest trzymiesięczny program korekcyjno-edukacyjny, po którym przez 3 lata prowadzona jest kontrola w rodzinie.

Wszystko prowadzi do tego, by osoby popełniające przestępstwo, którym jest krzywdzenie bliskich osób zrozumiały, że to co robią jest złe i, że muszą nauczyć się na nowo funkcjonować w rodzinie. „Ogromnym sukcesem jest, kiedy ktoś kto był u nas na jednym spotkaniu, uzyskał informacje, które nie są przeczcież informacjami łatwymi do zaakceptowania, a mianowicie, że swoim zachowaniem krzywdzi osoby najbliższe, przyjdzie po raz drugi. Wtedy wiadomo, że można nawiązać współpracę, że są chęci do pracy, a one są najważniejsze.”

Nie wszyscy jednak chcą opowiadać o krzywdach, których doznają od najbliższych, przeważnie ze strachu, z całkowitego podporządkowania, zależności w każdej sferze od sprawcy, który na takie poczucie swojej ofiary „pracował” przez długi czas. Jednakże kiedy pracownik socjalny, policjant, osoba, która ma kontakt z rodziną, niemal gołym okiem widzi, że zjawisko przemocy występuje, wtedy nawet jeśli osoba doznająca przemocy zaprzecza i twierdzi, że podbite oko to wynik zderzenia z drzwiami, a dziecko ma złamana nóżkę, bo spadło ze schodów to sytuacja zgłaszana jest organom ścigania tj. policji, prokuraturze rejonowej i sądowi rodzinnemu, zwłaszcza gdy przemoc dotyka dzieci.

Jednak jeśli nadal żadna ze stron nie jest chętna do współpracy to wtedy szanse na rozpoczęcie procedury karnej są nikłe. Może wynika to także z niedostatecznej wiedzy na temat możliwości uzyskania pomocy, np. niewiele osób ma świadomość, że istnieje możliwość uzyskania zastępstwa procesowego, które zakłada, że to pełnomocnik będzie przekazywał zeznania ofiary, dzięki czemu nie będzie ona musiała stawać twarzą w twarz ze swoim oprawcą podczas spraw w Sądzie. Ta niewiedza odstrasza od przyznawania się do przemocy.

„Na pięć domów, w jednym prawdopodobnie jest przemoc.” To przerażający wniosek. Jednak odwaga do przyznania się, że w „moim domu dzieje się źle” i pozwolenie na to, żeby osoby do tego uprawnione mogły pomóc jest bardzo dużym krokiem w kierunku zatrzymania przemocy i wyzwoleniem się z jej matni. Wystarczy przyznać, że potrzebuje się pomocy, a na pewno taką się otrzyma. Wiadomo, że w pewnych kwestiach służby publiczne są nieudolne, że zawsze znajdzie się typowy urzędnik, który nie myśli sercem a uporządkowanymi papierami, policjant, który stwierdzi, że „sama sobie widocznie na to zasłużyła”, ale zawsze trzeba próbować pomóc sobie i innym, gdyż na szczęście na świecie, a także w naszym powiecie jest o wiele więcej ludzi, którzy są kompetentni, chcą pomóc i trzeba im tylko na to pozwolić.

Gdy urzędnik w Twojej Gminie twierdzi, że nic się nie da zrobić, że nie jest prawda to co „opowiadasz” - nie wierz w to, szukaj pomocy gdzie indziej. Nie można być obojętnym, bo to tylko pogłębia wszechobecną przemoc, która ma ogromne, wieloletnie konsekwencje. Nie pozwalajmy na to, korzystajmy z usług fachowców, którzy są po to, aby pomagać. Zastanówmy się, czy to, że za ścianą non stop płacze dziecko, albo to, że bratowa znów potknęła się na schodach nie jest sygnałem, który powinien nas skłonić do działania. Ofiary się boją, ale świadkowie powinni być silni i reagować, bo czasem może być za późno i lepiej nie żałować, że się nie zareagowało.

Z Panią Magdalena Mazur-Balcerzak rozmawiała Magdalena Uszyło

Poniżej zamieszczamy wykaz instytucji i osób, które zajmują się przeciwdziałaniem przemocy w Powiecie Szczecineckim, do nich zawsze można się zwrócić o pomoc.

MIASTO I GMINA SZCZECINEK

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
ul Wiatraczna 1, Szczecinek, tel 947137111
p. Magdalena Mazur-Balcerzak, poradnictwo socjalne, poradnictwo dla osób stosujących przemoc, prowadzenie programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemocy, pomoc w pisaniu wniosków, pism procesowych, pozwów itp. Członek Miejskiego zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Punkt Konsultacyjny dla Ofiar Przemocy Domowej
ul. 9-go Maja 12, Szczecinek tel. 943744028
p. Joanna Ossowska – grupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, p. Alicja Kłusek, poradnictwo prawne, zastępstwo procesowe, Członek Miejskiego zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej
ul. Wiatraczna 1, Szczecinek tel. 943721788
p. Anna Bryszewska-Rudy, poradnictwo prawne, psychologiczne, socjalne, Członek Miejskiego zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Wiejska 4, Szczecinek, tel. 943728011
Przewodnicząca Zespołu ds. Przeciwdziałania przemocy w rodzinie – p. Małgorzata Kisiel, kompleksowa pomoc osobom uwikłanym w przemoc, koordynacja działań zmierzających do zatrzymania przemocy.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Pilska 3, Szczecinek, tel. 943747077
Przewodniczący Zespołu ds. Przeciwdziałania przemocy w rodzinie p. Czesław Goubiński

Powiatowa Komenda Policji
ul. 28-go Lutego Szczecinek tel. 094 3753597 - dzielnicowi

Komenda Straży Miejskiej
ul. Wiejska 4, tel. 94 372 46 09

Sąd Rejonowy w. Rodzinny i Nieletnich
Kuratorzy Sadowi
ul. Jasna 3, Szczecinek. Tel. 0943729332

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
ul. Wiatraczna 1, Szczecinek tel. 0943743722
p. Janina Trusewicz – członek miejskiego zespołu ds. przeciwdziałania przemocy

Niepubliczny Zespół Opieki Zdrowotnej „PATRONKA”
ul. Lelewela 11, Szczecinek tel. 0943740106
p. Zofia Wesołowska – psycholog, p. Tadeusz Lańcmański i p. Magdalena Naja - Członkowie miejskiego zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Urząd Gminy Szczecinek ul. Pilska 3, tel.0943743294 p. Anna Jarosz

Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Urząd Miasta Szczecinek
Plac Wolności 13, tel. 0943714124 Pani Beata Kowal, Członek Miejskiego zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
ul. Kilińskiego 1, Szczecinek tel. 0943723697 p. Alina Ortman-Sikora

Fundacja Pomocy Rodzinie przy Parafii Miłosierdzia Bożego
ul. Kołobrzeska 3, Szczecinek, tel. 0943725538, 0943740375, 0601212362 ks. Władysław Kitajgrodzki

MIASTO I GMINA BARWICE

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Czaplinecka 14, Barwice, tel. 0943736022 Przewodniczaca Zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie – p. Jolanta Lis
Koordynator ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ul. Zwycięzców 22, Barwice, tel. 0943736309 p. Julita Wojciechowska
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Urząd Miasta i Gmi8ny Barwice, ul. Zwycięzców 22, tel. 0943736309 p. Dorota Budzisz

MIASTO I GMINA BIAŁY BÓR

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Narzeczna 2, Biały Bór, tel. 0943739718 Przewodnicząca zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie - p.Iwona Czuczko Specjalista ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Urząd Miasta i Gminy Biały Bór
Ul. Żymierskiego 10, tel. 0943739002 p. Bożena Sadlak

Gminna Komisja Rozwiązywania problemów Alkoholowych
ul. Nadrzeczna 2/1, Biały Bór, tel. 0943739002 p. Bożena Sadlak

Punkt Konsultacyjny
ul. Nadrzeczna 2a/1, Biały Bór, tel. 0943739002

MIASTO I GMINA BORNE SULINOWO

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Lipowa 6, Borne Sulinowo, tel. 0943733183 Przewodnicząca zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie – p. Krystyna Skwark Przewodniczący Komisji ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Urząd Miasta i Gminy Borne Sulinowo, Al. Niepodległości 6, tel. 0943733590 wew. 27
Inspektor ds. Bezrobocia, Profilaktyki i Rozwiązywania problemów Alkoholowych p. Irena Stecenko - Członek zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

GMINA GRZMIĄCA

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. 1-go Maja 7, Grzmiąca, tel. 0943736883 przewodniczący zespołu ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie – p. Paweł Kuczko
Pełnomocnik Wójta ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Urząd Gminy Grzmiąca, ul. 1-go Maja 7, tel. 0943736883 P. Jadwiga Bierkowska
Gminna Komisja Rozwiązywania problemów Alkoholowych GOPS Grzmiąca p. Irena Szpulak
Punkt Konsultacyjny Dla Ofiar Przemocy Domowej Dom Szkoleniowy w Grzmiącej, tel. 0943736883,0943736810 p. Alicja Janczak-Kłusek

REKLAMA

Przeczytaj take: